นาง ไซเรน (Siren)
ปีศาจแห่งท้องทะเล
กับเสียงเพลงมรณะ
ในตำนานเทพปกรณัมกรีกได้เล่าถึงเรื่องของไซเรน ซึ่งตามตำนานนั้น ไซเรนเป็นอมนุษย์ที่มีลักษณะเป็นสาวงามทว่ามีขาเป็นครีบปลาคล้ายนางเงือก
ปูมกำเนิดของนาง ก่อนไซเรนมีบิดาเป็นเทพประจำแม่น้ำอะเคอะโลอัสมารดา คือ แองไซเรน ซึ่งเป็นเทพธิดามิวส์องค์ใดองค์หนึ่ง ไม่แน่ชัดว่า คือ เทพีเมลพอมินีหรือเทพีเทอร์ปซิคะเร ดังนั้นแต่แรกไซเรนจึงมีศักดิ์มีสถานะเป็นนางอัปสรประจำแม่น้ำ ไซเรนมิได้มีเพียงหนึ่งเดียว แต่มีจำนวนไม่แน่นอน บางตำราว่ามี 2 นาง บางตำราว่าไซเรนมีถึง 8 นาง เลยทีเดียว
แต่แรกนั้นไซเรนก็เป็นเทพธิดาแสนสวยที่มีรูปร่างเหมือนมนุษย์ผู้หญิงทั่วไปนี่แหละ แต่ที่ต้องมากลายร่างไปเสียครึ่งหนึ่งก็เพราะนางถูกสาป ตามตำนานเล่าไว้ว่า เหล่านางไซเรนเป็นผู้รับใช้ติดตามเทวีองค์หนึ่งนามว่า เพอร์เซโฟนีวันหนึ่ง เทพฮาเดสลักพาตัวเทวีไป พวกไซเรนจึงอ้อนวอนต่อเทพบดให้ประทานปีกให้ เพื่อที่จะได้ไล่ตามไป แต่บางตำนานก็ว่าพวกนางถูกเทวีดิมีเทอร์สาปให้มีรูปลักษณ์เช่นนั้นเป็นการลงโทษที่ไม่ดูแลเทวีเพอร์เซโฟนีให้ดี ปล่อยให้เทพฮาเดสมาฉุดเอาตัวไปได้
บางตำนานก็เล่าไปอีกอย่างหนึ่งว่า แต่เดิมเหล่านางไซเรนนี้มีเสียงขับร้องที่ไพเราะเพราะพริ้งอย่างยิ่ง และได้รับการยุยงจากเทวีฮีราที่ทำให้ยิ่งหลงเสียงตน จนถึงกับบังอาจไปท้าทายเหล่าเทพธิดามิวส์ให้มาประชันขันแข่งกับตน แต่เหล่าไซเรนก็ยังพ่ายแพ้ เทพธิดามิวส์ลงโทษถอนขนปีกมาทำมงกุฎ เหตุนี้ด้วยความอับอายนางไซเรนจึงหลบเนไปอยู่ตามหินโสโครกแถบชายฝุ่งอิตาลีตอนใต้ เมื่อชาวเรือเดินเรือผ่าน นางก็จะขับร้องบทเพลงด้วยน้ำเสียงที่หวานไพเราะจับใจ จนผู้ที่ได้ฟังจะเคลิบเคลิ้ม ลืมสิ้นทุกสิ่ง ลืมตัว ลืมบ้านเกิดเมืองนอนลืมภาระกิจการงานต่าง ๆ รู้อย่างเดียวว่าจะต้องไปตามหาผู้ที่ขับขานเพลงนั้นให้ได้ เมื่อตกอยู่ในภวังค์ก็จะโดดลงจากเรือ ว่ายน้ำไปตามหานางไซเรน แล้วก็ถูกจับกิน หรือไม่ก็ว่ายน้ำไปพลางหลงไหลได้ปลื้มกับเสียงนั้นไปพลางจนขาดใจตายกลางทะเลนั่นเอง
แม้จะดูน่ากลัว แต่ก็น่าสงสารในชะตากรรมที่ถูกสาป เหล่านางไซเรนนั้น จะต้องตายไป หากมีผู้ใดรอดชีวิตได้หลังฟังบทเพลงของนาง ดังนั้นเมื่อครั้งที่โอดิสซีอุสสามารถรอดไปได้จากการมัดตัวเองไว้ที่เสา เหล่านางไซเรนจึงกลายเป็นหินไป ภายหลัง มีการนำชื่อของนางไซเรนมาตั้งเป็นชื่อต่าง ๆ มากมาย เช่น ไซเรนหรือหวอของรถพยาบาล รถตำรวจ รถดับเพลิง และไซเรนยังเป็นศัพท์สแลงที่หมายถึง หญิงที่มีเสน่ห์ตรึงใจชายเป็นพิเศษ หรือนักร้องหญิงที่มีเสียงไพเราะมาก ในพจนานุกรมคำคุณศัพท์ ยังระบุว่าไซเรนหมายถึง มีเสน่ห์ดึงดูดใจ ทำให้หลงใหล แม้แต่ในคำศัพท์หมวดคำกริยา ไซเรนก็ยังแปลว่าล่อให้หลง หรือยั่วยวนอีกด้วย
แต่ก็มีอีกกระแสหนึ่งที่อธิบายว่า นางไซเรนมีรูปร่างเป็นนกขนาดใหญ่คล้ายแร้ง ทว่ามีส่วนหัวเป็นหญิงสาว แต่ลักษณะที่เหมือนกันคือ นางไซเรนมีเสียงร้องที่ไพเราะซึ่งสามารถสะกดผู้ที่ฟังให้ตกอยู่ในภวังค์ได้
นางไซเรนอาศัยอยู่บนเกาะเล็ก ๆ และใช้เสียงของพวกนางหลอกล่อนักเดินเรือให้นำเรือเข้าไปใกล้เกาะของนาง ซึ่งรอบเกาะมีหินโสโครกแหลมคม เรือทุกลำที่เข้าไปจะถูกทำลายด้วยหินโสโครก จากนั้นนางไซเรนจะจับลูกเรือเคราะห์ร้ายกินเป็นอาหาร
ในตำนานกรีก ที่ปรากฏบทบาทของนางไซเรนคือ เรื่องเจสันและเรืออาร์โก กับ เรื่อง มหากาพย์โอดิสซีย์ โดยในตำนานเรื่อง เจสันนั้น ระหว่างที่เจสันและเหล่าลูกเรืออาร์โกเดินทางกลับพร้อมขนแกะทองคำจากนครโคลคีส เรืออาร์โกได้ผ่านเกาะของนางไซเรน พวกไซเรนได้ร้องเพลงหลอกล่อให้เรือเข้าไปใกล้เกาะ ทว่านางเมเดีย ภรรยาของเจสันได้รีบบอกให้ออร์ฟีอุสยอดนักพิณ บรรเลงเพลงพิณให้ไพเราะยิ่งกว่าเสียงของพวกไซเรน ทำให้พวกไซเรนอับอายและหนีหายไป เจสันและพรรคพวกจึงรอดพ้นจากหายนะมาได้
ส่วนในมหากาพย์โอดิสซีย์นั้น โอดิสซีอุส กษัตริย์แห่งอิธากา ได้ร่วมกับกองทัพพันธมิตรชาวกรีกทำมหาสงครามพิชิตกรุงทรอย หลังชนะศึก พระองค์จึงเดินทางกลับอิธากา ระหว่างทางเรือของโอดิสซีอุสได้ผ่านเกาะของไซเรน พระองค์เคยได้ยินเรื่องมนต์เพลงมรณะของไซเรนมาก่อน จึงสั่งให้ลูกเรือเอาขี้ผึ้งอุดหูไว้ ส่วนโอดิสซีอุสนั้นทรงปรารถนาจะฟังเพลงของเหล่าไซเรน จึงให้ลูกเรือมัดพระองค์ไว้กับเสากระโดงเรือ ซึ่งทันทีที่ได้ยินเสียงเพลง โอดิสซีอุสก็พยายามดิ้นรนให้หลุดจากพันธนาการเพื่อจะโดดลงน้ำว่ายไปยังเกาะของไซเรนทว่าเชือกที่มัดนั้นแน่นหนามาก พระองค์จึงรอดจากพวกไซเรนมาได้
